Haluks (paluch koślawy) to nie tylko nieestetycznie wyglądająca zmiana. To groźne, postępujące schorzenie, które z czasem uniemożliwia normalne poruszanie się bez bólu. Sprawdź, czy jesteś w grupie ryzyka. Dowiedz się, jakie są przyczyny powstawania haluksów, kto choruje najczęściej i dlaczego.
Haluksy – co to jest?
Deformację przodostopia polegającą na odchyleniu się pierwszej kości śródstopia w stronę przyśrodkową przy jednoczesnym odchyleniu się palucha w kierunku pozostałych palców, nazywa się potocznie haluksem, inaczej paluchem koślawym. Kość odchyla się w taki sposób, że tkanki miękkie stają się napięte, a pod paluchem pojawia się guz widoczny gołym okiem.
Wielu Chorych mylnie uważa, że pojawienie się guza, wiąże się z rozrostem kości śródstopia. W rzeczywistości nic takiego nie ma miejsca. To jedynie przemieszczenie się kości, które daje złudzenie rozrostu tkanki kostnej.
Jak wygląda haluks?
Charakterystycznym objawem haluksa jest wystający guz, tzw. „bunion”. Guz nierzadko jest zaczerwieniony, obrzęknięty i wrażliwy na ucisk. Ponadto, paluch kieruje się w stronę boczną. Przestrzeń między paluchem a II palcem stopy jest pomniejszona, przez co guz wydaje się jeszcze bardziej wystawać.
Schorzenie najczęściej stwierdza się w obu stopach jednocześnie, choć objawy haluksów mogą być różnie nasilone. Paluchy koślawe najczęściej rozwijają się nierównomiernie w obu stopach. Pacjenci odczuwają silniejszy ból i dyskomfort w jednej ze stóp. Z czasem może się to zmieniać, w miarę pogłębienia się deformacji w drugiej stopie.
Haluksy – przyczyny:
- uwarunkowanie genetyczne
Schorzenie jest dziedziczne. Oznacza to, że osoby, których rodzice lub dziadkowie cierpią na haluksy, są predysponowane do rozwinięcia się objawów palucha koślawego w przyszłości. 70% Pacjentów przyznaje w wywiadzie, że schorzenie pojawiło się u kogoś w rodzinie.
- czynniki środowiskowe
Noszenie butów na wysokich obcasach, obuwia z wąskimi noskami lub zbyt krótkiego obuwia sprzyja rozwinięciu się deformacji. Nie bez znaczenia jest także noszenie niedopasowanych wkładek obuwniczych, które uniemożliwiają fizjologiczną postawę stopy w butach. Kąt, pod którym stopa się wówczas układa podczas podłoża jest nieprawidłowy względem podłoża. Wiąże się to z nadmiernym obciążeniem aparatu więzadłowego w stopie i jego osłabieniem, a to sprzyja powstawaniu haluksów.
- nadwaga lub otyłość
Osoby z nadprogramowymi kilogramami częściej cierpią na schorzenia stóp, niż osoby o masie ciała mieszczącej się w normach. Ze względu na nadmierne obciążenie stopy podczas stania i chodzenia, obserwuje się predyspozycję do rozwinięcia się nie tylko palucha koślawego, ale też płaskostopia poprzecznego.
- schorzenia towarzyszące
Reumatoidalne zapalenie stawów w obrębie stopy, niewydolność aparatu więzadłowo-torebkowego, dna moczanowa czy zaburzenia neurologiczne – przykurcze i niedowłady, sprzyjają rozwinięciu się palucha koślawego.
- urazy w przeszłości
Paluch koślawy może też powstawać w wyniku przebytego urazu w przeszłości lub amputacji palca II stopy. Chodzi tutaj nie tylko o uszkodzenia więzadeł, złamania czy pęknięcia kości, ale także o niewinne z pozoru stłuczenia, które mogą osłabiać tkanki i predysponować do rozwinięcia się palucha koślawego.
Etiologia powstawania haluksów ma zazwyczaj charakter polietiologiczny. Oznacza to, że na rozwinięcie się schorzenia ma wpływ więcej niż jeden czynnik. Najczęściej jest to połączenie predyspozycji genetycznych do schorzenia i czynników środowiskowych.
Haluksy – grupa ryzyka
Około 2-4% populacji ludzi ma haluksy. Co ciekawe, schorzenie dotyczy przede wszystkim pań. Szacuje się, że na haluksy cierpi jedynie 10% mężczyzn. Oznacza to, że 90% wszystkich Chorych to właśnie kobiety.
Paluch koślawy dotyka przede wszystkim mieszkańców państw rozwiniętych. W krajach, gdzie chodzi się boso, haluksy prawie nie występują. Jest to związane z noszeniem niedopasowanego obuwia. Każda stopa jest inna, dlatego noszenie uniwersalnych wkładek w butach nie zawsze jest właściwe. Stopa często nie ma możliwości zachowania fizjologicznej postawy w takim obuwiu.
Na haluksy chorują osoby dorosłe, najczęściej w trzeciej lub czwartej dekadzie życia, ale nie tylko. Wśród Pacjentów są także dzieci (w wieku wczesnoszkolnym), a także seniorzy.
Paluch koślawy częściej rozwija się u osób, których stawy w obrębie stopy są wiotkie. Mówi się wówczas o tzw. hipermobilności pierwszej kości śródstopia. Może to być skorelowane z uogólnioną wiotkością stawów.
Chodzenie w za małych butach, butach na wysokich obcasach czy takich, które mają wąskie czubki sprzyja rozwinięciu się schorzenia i doprowadza do powstania nieestetycznego i dającego objawy bólowe guza. W takich przypadkach często ostatnią deską ratunku jest operacja haluksów.